Điều trị suy thận: Khi nào nên sử dụng thuốc!

Suy thận mạn là một bệnh lý tiến triển âm thầm, nhưng hậu quả lại rất nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một trong những câu hỏi phổ biến nhất từ người bệnh là:
“Tôi bị suy thận rồi, sao bác sĩ lại không cho tôi uống thuốc?”

Thực tế, việc có cần dùng thuốc điều trị suy thận hay không phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, nguyên nhân nền và các biến chứng đi kèm. Dưới đây là chi tiết giúp bạn hiểu rõ khi nào bệnh nhân suy thận cần uống thuốc điều trị, và các loại thuốc phổ biến theo từng giai đoạn:

Tại sao phải điều trị suy thận mạn?

Mặc dù suy thận mạn không thể được chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc điều trị đúng cách giúp làm chậm quá trình suy giảm chức năng thận, đặc bieetrj là ở giai đoạn 1-3. Nếu không được điều trị, người bệnh sẽ nhanh chóng bước sang giai đoạn nặng và phải lọc máu để duy trì sự sống.

Ngoài ra, việc điều trị suy thận mạn còn giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Tăng huyết áp kháng trị
• Thiếu máu mạn tính
• Rối loạn điện giải (tăng kali máu – gây ngừng tim)
• Toan chuyển hóa, rối loạn xương – khoáng
• Phù phổi, tăng gánh tim, suy tim
• Tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim

Điều trị suy thận mạn theo từng giai đoạn?

Suy thận giai đoạn 1-2: Suy thận nhẹ (eGFR 60-89ml/phút/1,73m2)

Ở giai đoạn 1 và 2, mức lọc cầu thận (eGFR) vẫn trên 60ml/phút, chức năng thận vẫn còn tốt. Nếu không có bệnh nền kèm theo hoặc biến chứng, người bệnh có thể chưa cần dùng đến thuốc điều trị suy thận, chỉ cần thay đổi chế độ ăn, sinh hoạt và theo dõi định kỳ. Tuy nhiên, nếu có bệnh nền như:

• Tăng huyết áp
• Tiểu đường
• Rối loạn mỡ máu
• Protein niệu kéo dài
• Tăng acid uric, tăng lipid máu…

Người bệnh sẽ cần dùng thuốc để kiểm soát các yếu tố này, nhằm làm chậm tiến triển bệnh.

Một số loại thuốc thường dùng ở giai đoạn 1 và 2 là:

• Thuốc hạ huyết áp: Nhóm ACEi (như Perindopril, Enalapril) hoặc ARB (như Losartan, Valsartan)
• Thuốc điều chỉnh mỡ máu: Atorvastatin, Rosuvastatin
• Thuốc kiểm soát đường huyết: Metformin (nếu eGFR > 45 ml/phút), DPP-4 inhibitors như Sitagliptin

Suy thận giai đoạn 3: Suy thận trung bình (eGFR từ 30–59 ml/phút/1m73m2)

Đây là giai đoạn suy giảm chức năng thận trung bình. Lúc này, nhiều bệnh nhân bắt đầu có các triệu chứng nhẹ và rối loạn chuyển hóa, nên cần dùng thuốc để kiểm soát cả nguyên nhân và biến chứng.

Một số loại thuốc thường dùng ở giai đoạn 3 là:

• Thuốc huyết áp: ACEi/ARB tiếp tục được ưu tiên
• Thuốc kiểm soát tiểu đường: Dùng thuốc phù hợp với chức năng thận như Sitagliptin, Insulin
• Bổ sung sắt: Sắt fumarat, Sắt hydroxide polymaltose nếu có thiếu máu
• Bổ sung Vitamin D: Alpha-calcidol hoặc cholecalciferol nếu có rối loạn chuyển hóa xương
• Natri bicarbonate: Nếu có toan máu (HCO3- < 22 mmol/L)

Suy thận giai đoạn 4: Suy thận nặng (eGFR từ 15-29 ml/phút/1m73m2)

Ở giai đoạn 4, chức năng thận gần như mất đi 70-85%. Bệnh nhân thường xuất hiện các triệu chứng rõ rệt như mệt mỏi, phù, ăn kém, cao huyết áp kháng trị,…

Các loại thuốc cần dùng trong giai đoạn 4 là:

• Thuốc điều trị tăng huyết áp: Có thể cần phối hợp 2–3 loại
• Thuốc điều chỉnh canxi – phospho:
  • Sevelamer carbonate, Calcium acetate (phosphate binders)
  • Vitamin D3 hoạt tính: Calcitriol
• Điều trị thiếu máu:
  • Thuốc kích thích tạo hồng cầu (EPO): Erythropoietin alfa
  • Sắt tiêm nếu cần: Iron sucrose
• Thuốc hạ acid uric: Nếu có tăng uric máu, dùng Allopurinol (liều chỉnh theo chức năng thận)
• Thuốc hạ kali (nếu cần): Kayexalate, Patiromer

Giai đoạn này, bác sĩ sẽ hướng dẫn đặt AV shunt (để chạy thận nhân tạo) hoặc catheter ổ bụng (lọc màng bụng).

Suy thận giai đoạn 5: Suy thận giai đoạn cuối (eGFR <15 ml/phút/1m73m2)

Đây là giai đoạn nặng nhất, lúc này mức lọc cầu thận (eGFR) chỉ còn <15ml/phút. Thận gần như không còn hoạt động, người bệnh cần lọc máu (chạy thận nhân tạo hoặc lọc màn bụng) để duy trì sự sống.

Thuốc không còn khả năng phục hồi chức năng thận nhưng người bệnh vẫn phải sử dụng thuốc để:

• Ổn định huyết áp
• Quản lý kali, phospho, dịch cơ thể
• Hạn chế biến chứng tim mạch và thiếu máu

Các loại thuốc cần dùng trong giai đoạn 5 là:

• Thuốc lợi tiểu: Nếu còn nước tiểu – ví dụ Furosemide
• Thuốc kiểm soát huyết áp: Như Amlodipine, Labetalol
• Thuốc gắn phosphate: Sevelamer, Lanthanum carbonate
• EPO và sắt tiêm: Duy trì điều trị thiếu máu
• Thuốc hỗ trợ tim mạch: Nếu có biến chứng tim
• Thuốc ổn định acid – bazơ và điện giải

Giai đoạn này, bác sĩ sẽ hướng dẫn đặt AV shunt (để chạy thận nhân tạo) hoặc catheter ổ bụng (lọc màng bụng).

Tóm lại, bệnh thận mạn là một bệnh lý không thể chữa khỏi hoàn toàn và việc sử dụng thuốc điều trị phụ thuộc và tình trạng bệnh của người bệnh và giai đoạn bệnh để kê đơn thuốc. Bệnh nhân tuyệt đối không nên tin tưởng các loại thuốc không rõ nguồn gốc với lời cam kết điều trị hết suy thận mua về để sử dụng, tránh làm bệnh tình trở nặng.

Tìm hiểu thêm: Chế độ ăn cho người suy thận giai đoạn 2