Ngừng tim đột ngột và dấu hiệu cảnh báo!

Ngừng tim đột ngột là một tình trạng cấp cứu y khoa tối khẩn vì chỉ cần chưa đến 10 phút người gặp nạn có thể để lại nhiều di chứng nặng nề thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng! Do đó, nhận biết sớm các dấu hiệu và nắm bắt phương phát cấp cứu kịp thời là yếu tố tiên quyết giúp cứu lấy mạng sống của mọi người xung quanh và người thân của bạn!

Ngừng tim đột ngột là gì?

Ngừng tim đột ngột là tình trạng tim bất ngờ ngừng đập, làm ngừng tuần hoàn máu dẫn đến thiếu máu nuôi dưỡng toàn bộ các cơ quan trong cơ thể. Đặc biệt là não, thận và phổi,.. hậu quả là nạn nhân bất tỉnh, ngừng thở, mất các phản xạ và tử vong xảy ra trong vài phút nếu không được điều trị kịp thời.

Nhiều người lầm tưởng ngưng tim đột ngột chỉ xảy ra ở người mắc các bệnh về tim mạch hoặc người cao tuổi. Tuy nhiên, ngừng tim đột ngột có thể xảy ra bất kỳ lúc nào và bất kỳ đối tượng nào kể cả là người khỏe mạnh và trẻ em!

Nguyên nhân dẫn đến ngừng tim đột ngột

Nguyên nhân của ngừng tim đột ngột có thể chia thành 2 nhóm chính:

Nguyên nhân do bệnh tim mạch

Ngừng tim đột ngột thường xuất phát từ các rối loạn nhịp tim nguy hiểm, đặc biệt là rung thất hoặc nhịp nhanh thất. Các bệnh tim dễ dẫn tới tình trạng này gồm:

• Bệnh mạch vành (đặc biệt sau nhồi máu cơ tim cấp).
• Suy tim mạn hoặc bệnh cơ tim (giãn, phì đại, hạn chế).
• Bất thường van tim nặng.
• Viêm cơ tim (thường sau nhiễm virus).
• Rối loạn dẫn truyền điện tim bẩm sinh (hội chứng Brugada, QT dài, WPW…).
• Viêm màng ngoài tim co thắt hoặc tràn dịch màng ngoài tim cấp.

Nguyên nhân ngoài tim

Một số tình huống có thể làm tim ngừng đột ngột ngay cả ở người không có bệnh tim trước đó:

• Rối loạn điện giải nghiêm trọng (hạ kali, hạ magiê, tăng kali…).
• Thiếu oxy máu (đuối nước, ngạt thở, tắc nghẽn đường thở).
• Sốc điện, sét đánh.
• Chấn thương ngực mạnh
• Xuất huyết não hoặc đột quỵ nặng.
• Ngộ độc thuốc hoặc chất kích thích (cocaine, methamphetamine, một số thuốc chống loạn nhịp…).
• Nhiệt độ cơ thể quá thấp hoặc quá cao (hạ thân nhiệt, sốc nhiệt).

Các yếu tố gia tăng nguy cơ ngừng tim đột ngột

Các yếu tố làm tăng nguy cơ ngưng tim đột ngột thường liên quan đến bệnh tim nền, lối sống, và một số tình trạng sức khỏe khác. Có thể chia thành 3 nhóm chính:

Yếu tố liên quan đến bệnh tim mạch

• Bệnh mạch vành (đặc biệt đã từng nhồi máu cơ tim).
• Suy tim (chức năng tim yếu, EF < 35%).
• Bệnh cơ tim (giãn, phì đại, hạn chế).
• Rối loạn nhịp tim ác tính (rung thất, nhịp nhanh thất).
• Bất thường điện tim bẩm sinh (hội chứng Brugada, QT dài, WPW…).
• Tiền sử ngưng tim đột ngột hoặc đột tử trong gia đình.

Yếu tố sức khỏe & bệnh lý toàn thân

• Tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu.
• Đái tháo đường (làm tăng nguy cơ bệnh mạch vành).
• Béo phì và hội chứng chuyển hóa.
• Bệnh thận mạn (mất cân bằng điện giải, tăng kali).
• Bệnh phổi mạn tính (COPD, ngưng thở khi ngủ).
• Rối loạn điện giải (hạ kali, hạ magiê, tăng kali).

Yếu tố lối sống và môi trường

• Hút thuốc lá.
• Lạm dụng rượu hoặc chất kích thích (cocaine, methamphetamine).
• Ít vận động hoặc vận động gắng sức đột ngột ở người có bệnh tim tiềm ẩn.
• Căng thẳng, stress kéo dài.
• Tiếp xúc điện giật, sét đánh, chấn thương ngực mạnh.

Dấu hiệu nhận biết ngừng tim đột ngột

Ngừng tim đột ngột và đột quỵ thường là 2 tình trạng cấp cứu y khoa tối khẩn thường bị nhằm lẫn với nhau, nhưng thực tế 2 tình trạng cấp cứu này là khác nhau và cách cấp cứu cũng khác nhau, nhận biết được có thể giúp tăng tỷ lệ sống của người gặp nạn!

Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết phổ biến của ngừng tim đột ngột:

• Mất ý thức đột ngột
• Ngưng thở hoặc thở bất thường
• Không bắt được mạch
• Không phản ứng lại với các kích thích

Dấu hiệu báo trước của ngừng tim đột ngột có thể có

• Đau ngực, khó thở, chóng mặt, choáng váng.
• Hồi hộp trống ngực dữ dội.
• Buồn nôn, vã mồ hôi lạnh.
• Nhịp tim bất thường

Cách xử lý khi phát hiện người ngừng tim đột ngột

Nếu thấy một người bất tỉnh và không thở và nghi ngờ ngừng tim, cần xử trí nhanh chóng các bước như sau:

• Gọi ngay cấp cứu 115 hoặc cấp cứu địa phương.
• Đảm bảo người bị bất tỉnh nằm ở nơi an toàn.
• Nhanh chóng kiểm tra tình trạng hô hấp, mạch của người bệnh.
• Thực hiện hiện hồi sức tim phổi nếu người bệnh ngưng thở, không mạch: Ép vùng giữa ngực xuống ít nhất 5cm với tốc độ 100-120 lần trong một phút. Để ngực trở lại vị trí ban đầu sau mỗi lần ép.
• Tiếp tục hồi sức tim phổi cho đến khi người bệnh bắt đầu thở lại hoặc cử động hoặc cho đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ.

Cách cấp cứu người bị ngừng tim đột ngột

Nếu xác định một người bất tỉnh và không thở do ngừng tim, cần nhanh chóng thực hiện biện pháp cấp cứu hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức:

Phương pháp Hồi sức tim phổi (CPR)

Thông đường thở

• Duy trì đường thở thông thoáng luôn là ưu tiên hàng đầu để đảm bảo người bệnh có thể tiếp tục thở. Bạn có thể phải đặt họ nằm nghiêng nhưng cần lưu ý thực hiện nhẹ nhàng để không gây chấn thương cột sống.
• Với người nằm ngửa, bạn nâng đầu họ hơi ngửa ra sau để nâng cằm.
• Lắng nghe cẩn thận tiếng thở, không quá 10 giây (đôi khi tiếng thở hổn hển không giống như tiếng thở). Nếu không còn thở, bạn hãy bắt đầu hô hấp nhân tạo.

Ép tim ngoài lòng ngực:

• Ngồi quỳ bên cạnh người bệnh và đặt cườm bàn tay ở trên một phần ba dưới chênh sang trái của xương ức người bệnh. Đặt lòng bàn tay còn lại của bạn lên trên bàn tay đặt trên ngực của họ và đan các ngón tay vào nhau.
• Vị trí của bạn ngang với vai của người bệnh.
• Sử dụng sức nặng của cơ thể (không chỉ cánh tay), ấn thẳng xuống ngực người bệnh từ 5 – 6cm.
• Giữ tay của bạn trên ngực người bệnh, giải phóng lực ép và để cho ngực của họ trở lại vị trí ban đầu.
• Lặp lại các lần ép này với tốc độ 100-120 lần/phút cho đến khi xe cấp cứu đến hoặc càng lâu càng tốt.

Hô hấp nhân tạo

• Bắt đầu quá trình ép tim như hướng dẫn ở trên (nếu bệnh nhân ngưng tim, hoặc khi bắt không có mạch cảnh hoặc mạch bẹn).
• Sau thực hiện mỗi 30 lần ép tim thì thổi ngạt 2 lần.
• Nhẹ nhàng nghiêng đầu của người bệnh và dùng 2 ngón tay nâng cằm lên. Bịt mũi của người bệnh. Đặt miệng của bạn lên miệng họ và thổi đều đặn vào trong khoảng 1 giây, rồi quan sát xem ngực của họ có phồng lên không. Sau đó thổi ngạt 2 lần.
• Tiến hành các động tác 30 lần ép ngực và 2 lần thổi ngạt cho đến khi họ bắt đầu hồi phục hoặc có sự trợ giúp khẩn cấp.

Di chứng sau ngưng tim đột ngột

Di chứng sau ngừng tim đột ngột phụ thuộc vào thời gian thiếu oxy não và hiệu quả cấp cứu. Ngay cả khi được cứu sống, người bệnh vẫn có thể gặp nhiều vấn đề lâu dài:

Tổn thương não do thiếu oxy

• Suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung.
• Rối loạn ngôn ngữ (khó nói, khó diễn đạt).
• Rối loạn thị giác hoặc thính giác.
• Thay đổi hành vi, cảm xúc (cáu gắt, trầm cảm, lo âu).
• Co giật hoặc động kinh sau thiếu oxy não.
• Một số trường hợp nặng → hôn mê thực vật.

Di chứng tim mạch

• Suy tim (do tổn thương cơ tim sau nhồi máu hoặc loạn nhịp).
• Rối loạn nhịp tim tái phát → nguy cơ ngừng tim lần nữa.
• Tụt huyết áp mạn tính.

Tổn thương đa cơ quan

• Tổn thương thận cấp (AKI) do thiếu máu → có thể tiến triển thành bệnh thận mạn.
• Tổn thương gan do thiếu oxy.
• Rối loạn đông máu và suy đa tạng nếu thời gian ngừng tim kéo dài.

Trên đây là tổng quát về ngừng tim đột ngột, hy vọng qua bài viết này có thể cung cấp cho bạn thêm một ít kiến thức xử lý khi gặp phải tình trạng cấp cứu này!

Tìm hiểu thêm: Biến chứng của tăng huyết áp